Büyüme, olgunlaşma ve öğrenmenin sonucu yeni bir becerinin ortaya konması gelişimi anlatır. Gelişim: Gelişim ileri doğru yapılan bir değişmedir. Değişme [...]Büyüme, olgunlaşma ve öğrenmenin sonucu yeni bir becerinin ortaya konması gelişimi anlatır.
Gelişim: Gelişim ileri doğru yapılan bir değişmedir. Değişme iki yönlü bir durumu tanımlamaktadır. Ancak gelişimi tanımlarken ileri doğru, pozitif (olumlu) yönde bir hareketi ifade eder. Buna bağlı olarak büyüme, olgunlaşma ve öğrenmenin sonucu yeni bir becerinin ortaya konması gelişimi anlatır.
Büyüme: Büyüme kavramı fiziksel olarak artmayı ifade eder. Yani çocuğun kilo ve boy olarak artmasından bahsediyorsak büyümeden bahsediyoruz demektir.
Olgunlaşma: Olgunlaşma, bireyin doğuştan getirdiği donanımlar çerçevesinde, kendisinden bek-lenen davranışları yapabilecek düzeye gelmesidir. Örneğin, bir çocuğun yazı yazmayı öğrenebilmesi için parmaklarının bunu yapabilecek düzeye gelmesi, yürümeye başlayabilmek için bir çocuğun, kemik ve kas-larının bunu yapabilecek düzeye gelmesi, olgunlaşma ile ilgilidir.
Hazır Bulunuşluk: Olgunlaşmayı da içine alan daha geniş kapsamlı bir kavramdır. Herhangi bir davranışın öğrenilmesinde yeterli olgunluk düzeyine ulaşmanın yanında, bazı ön yaşantıların da kazanılmış olması gerekmektedir. Örneğin çocuklara bölme işlemini öğretmek isteyen bir öğretmen öncelikle çarpma ve çıkarma işlemlerini çocuğa öğretmelidir. Keman çalmayı öğrenecek bir çocuğun kaslarının yeterince olgunlaşması ve bunun yanı sıra keman çalma konusunda bazı ön bilgilere sahip olması hazır bulunuşluğa örnek olarak gösterilebilir.
Gelişim Dönemi: Bireyin döllenmeden başlayıp yaşamının sonuna kadar devam eden gelişim sü-reci içerisinde, değişik zaman dilimleri içinde belirli özelliklerinin ön plana çıktığı gözlenir. Bu şekilde belirli özelliklerin öne çıktığı gelişim aşamaları dönem olarak adlandırılmaktadır. Gelişim dönemlerini sırasıyla, doğum öncesi, bebeklik, çocukluk, ergenlik, yetişkinlik, yaşlılık dönemi olarak sınıflandırılabilir.
Gelişimde kritik dönem: Gelişimde belli davranışların ya da yeteneklerin kazanılması gereken belli dönemler vardır. Dolayısıyla belli davranışların ya da yeteneklerin kazanılması için belli gelişim dö-nemleri vardır. Şayet ilgili davranış bu dönemde kazanılamaz ise daha sonraki gelişim dönemlerinde telafi edilemez. Dil gelişimi için 30-72 ay arası kritik dönem olarak kabul edilir. Bu görüşe göre hiç kimse ikinci bir lisana (sonradan öğrenilen lisan) anadili kadar hakim olamaz. Gelişimde kritik dönem görüşüne göre; dil gelişimi, duygusal gelişim, sosyal gelişim, cinsel gelişim için kritik dönemler vardır. Kritik dönemde uygun uyarıcı ve uygun model değişkenleri önemli rol oynar. Yani bireyin belli bir davranışı kazanabilmesi için çevrede bu davranışla ilgili uyarıcıların ve uygun modelin olması gerekir.
GELİŞİMİN TEMEL İLKELERİ
1. Gelişim belirli bir sıra izler: İnsanın gerek fiziki, gerek psikolojik olsun belli görev ve becerileri-nin gelişimi yine belli bir sıraya göre olur. Mesela, ilk yaşta çocuk önce oturma¬sını, sonra emeklemesini, daha sonra ayağa kalkıp yürümesini ve koşmasını öğrenir. Yani çocuk, bir gelişim devresinin gerektirdiği olgunluğa eriştikten sonra ancak gelecek evrenin görevlerini yapabilir.
2. Gelişim, baştan aşağı ve içten dışa doğru bir yön izler: Döllenmeden sonra embriyo döneminden fetüse geçişte ilk gelişen kısım beyin (merkezi sinir sistemi)dir. Daha sonra omurilik ve iç organlar oluşur. Bu düzen doğumdan sonra da devam eder. Yeni doğan bebekte beynin gelişimi tamamlanmıştır. Sadece beyin hücrelerinde bir miktar büyüme olur ve yeni sinirsel bağlar oluşur. Yeni doğan bebekler boyun kasla-rını kontrol edebilirler (birinci ayın sonunda). Daha sonraki aylarda oturabilirler (gövdeyi dik tutan kasların gelişimi). Bacaklardaki uzun kasların ve ayak kaslarının olgunlaşması daha sonra gerçekleşir.
3. Gelişim bir süreçtir: İnsan, yaşadığı sürece gelişmeye devam eder. Bu süreklilik içindeki değişme-ler belirli bir sıra içinde oluşur. Ancak gelişmeyi oluşturan değişiklikler kesintisiz olarak devam eder. Geli-şimle belli bir doğrultuya yönelmiş ve günlük gözlemlerimizle izlenemeyecek kadar ufak değişiklikler meydana gelir.
4. Gelişim hem kalıtım hem de çevrenin etkileşimi sonucunda ortaya çıkar: Gelişim bireyin sahip olduğu kalıtım özellikleri üzerine içerisinde bulunduğu çevrenin koyduğu özellikleri birleşiminden oluşur.
5. Gelişim alanları farklı dönemlerde farklı gelişim hızı gösterir: Doğum öncesinde fiziki gelişim çok hızlıdır. Aynı şekilde nörolojik gelişim de bu dönemde aşağı yukarı tamamlanır. Doğumdan sonraki ilk yıllarda beden hacim ve ağırlık olarak hızlı bir artış gösterir. 6-11 yaşlar arasında büyüme daha önceki dö-nemlere göre çok yavaştır. Diğer yandan 2-6 yaş arasında dil gelişiminde diğer dönemlere göre önemli hızlanma görülür.
6. Gelişim hızı her dönemde farklıdır: Yapılan incelemelere göre, gelişimin en hızlı olduğu dönem hayatın ilk yıllarıdır. Döllenme sonucu meydana gelen organizma, hayatı boyunca kazanacağı boyun ¼ ‘ünü doğuma kadar gerçekleştirir. Dokuz ayda 3-3.5 kilo ağırlığa ulaşır. Çocuk doğumdan sonraki ilk yıl-larda da çok hızlı bir gelişim içindedir. Gelişmenin bazı dönemlerde hızlandığı ve sonra yeniden yavaşladığı olur.
7. Gelişimde bireysel farklılıklar vardır: Her çocuk farklı kalıtımsal özelliklere ve farklı çevre koşu-larına (beslenme, barınma, ilaç vb) sahiptir. Bu nedenle de gelişimin her çocukta aynı anda ve aynı düzeyde olması beklenemez. Her ikisi de 6 yaşında olan çocukların farklı fiziksel, zihinsel özelliklere sahip olduğu görülebilir. Bu nedenle özellikle eğitimde bireysel farklılıklara dikkat edilmesi gerekmektedir.
8. Gelişimde kritik dönemler vardır: gelişimde bazı dönemler belli bir özelliğin kazanılması için önemlidir. Bu kritik dönemde kazanılan davranış bireyin bir sonraki döneme daha başarılı bir şekilde gir-mesine yardım eder.
9. Farklı gelişim alanları birbirleriyle ilişkilidir: Farklı gelişim alanları kavramıyla, fiziksel, zihin-sel, sosyal v.b. gelişim alanları kastedilmektedir. Bu alanlar birbirlerini etkilemektedir. Örneğin zihinsel gelişimi yavaş olan bir çocuğun bu durumu onun sosyal gelişiminin de geri kalmasına yol açar.
